https://www.mporos.gr/neoxori

   Σε πολλές περιπτώσεις, όταν αναφέρω το όνομά μου Παντελέλης σε φιλικό και γνωστό περιβάλλον, με την καλή διάθεσή τους οι συνομιλητές μου λένε αυθόρμητα, από το Παλαιοχώρι. Εγώ πάλι απαντώ, ναι ο παππούς μου ήταν από εκεί. Και ομολογώ, νοιώθω μια ενδόμυχη ικανοποίηση και ευεξία , που όλοι γνωρίζουν το χωριό της καταγωγής μου, γιατί πραγματικά το σόϊ μας στο Παλαιοχώρι είναι πολυάριθμο και γνωστό. Το όνομα μεταφέρθηκε στο Μπορό από τον παππού μου Στρατή που ήρθε και παντρεύτηκε εδώ και πάλι με υπερηφάνεια συμπληρώνω το δικό μου χωριό, αν και σήμερα το όνομά μας δεν έχει πια όρια καταγωγής, μιας και έχουμε διασκορπιστεί σ’ όλο τον κόσμο με την μετανάστευση και τις σπουδές. Ψάχνοντας για συνωνυμίες και με την βοήθεια του Ιντερνέτ βρήκα γιατρό στην Μασσαλία με το όνομά μας τον οποίο και γνώρισα τυχαία στη Μελίντα, όταν ήρθε για διακοπές και διαπίστωσα ότι δεν ήταν συνωνυμία , αλλά άνθρωπος τρίτης ή τέταρτης γενιάς της οικογένειάς μας. Με όλες αυτές τις σκέψεις νοιώθω μια εσωτερική υποχρέωση να πω δυο λόγια για τον πρόγονό μας και γεννήτορα Μανώλη, που σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες είχε το επώνυμο Οικονόμου, χωρίς αυτό να είναι απόλυτα εξακριβωμένο.

   Ο προ- παππούς μου λοιπόν Εμμανουήλ Παντελέλης του Ευστρατίου είχε σύζυγο την Παλογού και  καταγόταν από το Παλαιοχώρι. Από τις λίγες πληροφορίες που μας άφησαν οι συγγενείς και χωριανοί μας αναφέρουν ότι ο άνθρωπος αυτός ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Παλαιοχώρι ή στη Μελίντα από τα απέναντι παράλια Χίο, Ψαρά ή και Σάμος λέγεται, απόκτησε κτήματα και δουλευταράς καθώς τον παρουσιάζουν οι πληροφορίες, δημιούργησε κατάσταση,

   Ιστορικά λίγο πολύ ταιριάζουν οι πληροφορίες διότι η γέννησή του, γύρω στα 1850 συμπίπτει μετά τις μεγάλες περιπέτειες που είχε ο  κόσμος την εποχή αυτή στα γύρω  νησιά από τους Τούρκους, (σφαγή της Χίου, καταστροφή των Ψαρών, επανάσταση στη Σάμο ).  Πολλοί λοιπόν, όπως είναι φυσικό να γύρεψαν καταφύγιο στα γειτονικά νησιά, όπως στη Λέσβο και μάλιστα στο συγκεκριμένο  ψαροχώρι τη Μελίντα. Το επώνυμό του, όπως λένε, ήταν Οικονόμου, τώρα πως έγινε και φαίνεται γραμμένος στα μητρώα Παντελέλης δεν γνωρίζουμε. Υπάρχει μια εκδοχή που την άκουσα από τους συγγενείς μου Παλιοχωριανούς και θα προσπαθήσω λίγο πολύ να την εξηγήσω χρησιμοποιώντας ιστορικά και φιλολογικά στοιχεία.

   Ο πρόγονός μας λοιπόν Μανώλης ήταν, λέει,, κοντός στο ανάστημα, μικρόσωμος αλλά πολύ δυνατός, δουλευταράς και ακμαίος, ενεργητικός και ακούραστος, καταπιανόταν με όλες τις χειρονακτικές δουλειές και τις έβγαζε πέρα. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η περιουσία που άφησε στα δέκα παιδιά που έκανε, οχτώ αγόρια και δύο κορίτσια. Ερχόμαστε τώρα να αξιοποιήσουμε αυτές τις πληροφορίες και να πούμε πως έβγαιναν τα παρατσούκλια την εποχή αυτή, ακόμα και σήμερα, αρκετά των οποίων έμειναν παντοτινά σαν επώνυμα. Στο Παλιοχώρι έμαθα πως τον μικρόσωμο άνθρωπο, τον κοντό και ρωμαλέο, τον δυνατό και άξιο τον έλεγαν Παντιλή, ( υποκοριστικό Παντιλέλ ). Βλέπω σ’ αυτή την εκδοχή μια εξήγηση για την πορεία στο παρατσούκλι που πήρε και κατάντησε επώνυμο. Στη Λέσβο ζούσαν και δούλευαν βοηθώντας τους ανθρώπους στις αγροτικές τους δουλειές άλογα μικρόσωμα, ένα είδος ‘’πόνυ’’ όπως χαρακτηρίζονται σήμερα. Το ύψος τους δεν πήγαινε παραπάνω από το 1,20, το πολύ 1,30. Τα αλογάκια αυτά τα έλεγαν Μυντιλήδες- Μυντιλής, κατάγονταν αποκλειστικά από τη Λέσβο σε άγρια κατάσταση από την αρχαιότητα μέχρι τον 17^ο αι. και αργότερα εξημερωμένα πια τα χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι στις δουλειές τους μέχρι και τον 20^ο αι. και από  τότε για άγνωστο λόγο σιγά σιγά εξαφανίστηκαν. Παρόμοια υπάρχουν και στη Σκύρο. Ο Μυντιλής λοιπόν άλογο μικρόσωμο και δυνατό, με παρεκφορά στην καθομιλουμένη μπορεί άνετα να έγινε Παντιλής και στην περίπτωσή μας Παντιλέλ. Χωρίς να μπορώ να σκεφτώ τίποτε άλλο, νομίζω θα μπορούσα να τα δεχτώ αυτά, απλώς με τις δέουσες επιφυλάξεις, για την ιστορία και μόνο.

   Αξίζει να σημειώσουμε μαζί με όλα τα παραπάνω και μια διαπίστωση δική μου, μετά από εξονυχιστικό έλεγχο στα μητρώα του Παλαιοχωρίου. Στο μεγάλο σε αριθμό σόι μας σ’ αυτό το χωριό δεν υπάρχει ούτε ένα άτομο με μικρό όνομα « Παντελής»για να οδηγηθώ στο συμπέρασμα, ο γιος του Παντελή  π. χ. άρα επώνυμο Παντελέλης, ο γιος του Αποστόλου—Αποστολέλης κ.τ.λ. όπως συνήθως γίνεται. Εξαίρεση αποτελεί ο πατέρας μου Παντελής Παντελέλης, παλιός μουσικός το επάγγελμα και σήμερα ο γιος μου επίσης Παντελής, αλλά αυτό συνέβη στο Μπορό, όταν ο παππούς μας Στρατής ( 1873-1942), ο πρωτότοκος της οικογένειας παντρεύτηκε στο χωριό μας και έδωσαν στο γιο του το όνομα του πατέρα της γιαγιάς μας Αναστασίας που ήταν Παντελής Βενετής (Μπενεκίδες), σόι και αυτό πολυάριθμο σε μέλη και υπόληψη στο Μπορό.

   Σχετικά με το επάγγελμα του μουσικού,  αρκετά από τα μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν επαγγελματικά, αφήνοντας φήμη καλλιτεχνική και ξακουστό το όνομα της «κομπανίας τα Παντελέλια ». Για τον προ-παππού Μανώλη ανεξακρίβωτες πληροφορίες λένε για κάποιο μουσικό όργανο πως έπαιζε, ερασιτεχνικά θα λέγαμε, (που να βρεθεί χρόνος με τόσες δουλειές που είχε), λαγούτο ή κάτι τέτοιο. Όμως ο παππούς μου Στρατής δημιούργησε προπολεμικά ( γύρω στα 1920 μέχρι 1940 ) αυτή την εξαιρετική κομπανία με το γιο του Παντελή στο  σαντούρι, ο ίδιος βιολί- σαντούρι ανάλογα τις ανάγκες. Προσπάθησε κατόπιν με τον αδερφό του Κων/νο,  αλλά δεν κράτησε πολύ για άγνωστο λόγο, όμως είχε μεγάλη επιτυχία με τα ανίψια του, τα παιδιά του Κων/νου.

   Τιμητικά και μόνο θα πρέπει να τους αναφέρω, γιατί ο σπόρος που έριξε ο παππούς μου έπιασε τόπο και εξελίχτηκαν αργότερα σε εξαιρετικούς επαγγελματίες μουσικούς, γνωστοί για την τεχνική τους, την μαεστρία και την καταξίωσή τους στην κοινωνία. Έπαιζαν στην αρχή μαζί με τον παππού και τον πατέρα μου, ή και άλλους μουσικούς έξω από την οικογένεια, σημαντικοί και αυτοί σε όλα τα χωριά. Είναι τα ξαδέρφια του πατέρα μου ο Μανώλης βιολί, ο Γιάννης τρόμπα-κορνέτα (με θεωρητική γνώση μουσικής σε στρατιωτική μπάντα), ο Παναγιώτης

(Ασπαρτιά  αν δεν τον έλεγες δεν τον έβρισκες ) στο τρομπόνι και ο Βαγγέλης τύμπανα και σαντούρι. Όλοι τους τα πρώτα μαθήματα τα πήραν από τον παππού μου, αλλά μαθήτευσαν και σε άλλους μαστόρους, εξαιρετικούς και απόκτησαν τη φήμη που μας άφησαν μέχρι σήμερα με τη λέξη και μόνο, Παντελέλια, κομπανία γνωστή σε όλα τα χωριά της Λέσβου εκτός από την περιοχή μας και στα πάνω  χωριά Αγία –Παρασκευή, Παράκοιλα, Βρισά, Λισβόρι και αλλού.

    Το μουσικό αυτό σχήμα, χάλκινα, έγχορδα και κρουστά, με συνδυασμό ήχων και μελωδιών, ανάμικτα ηχοχρώματα Αιγαιοπελαγίτικα και της Ανατολής, της Πόλης και της Σμύρνης, ήταν την εποχή αυτή μια όαση στην καθημερινότητα και με αυτά ο κόσμος ξεχνούσε τις πίκρες και τα βάσανά του, έπαιρνε δυνάμεις για να συνεχίσει το δύσκολο έργο, την επιβίωση του ίδιου και της οικογένειάς του.  Σήμερα όλοι τους μακαρίτες πια, ας είναι η αναφορά μου αυτή και μόνο ένα μνημόσυνο για τις ψυχούλες τους.

  Σε ένδειξη τιμής στην οικογένειά μας και στον πρώτο γεννήτορα Μανώλη, θεωρώ απαραίτητο να αναφέρω όλα του τα παιδιά με χρονολογικά στοιχεία που βρήκα.

       Μανώλης Παντελέλης (1850--1921) πατέρας  Σύζυγος  Παλογού .....

1.   Ευστράτιος    ( 1873—1942 )

2.   Γεώργιος       (1874 --- 1947 )

3.   Κωνσταντίνος  (1878--  1963 )

4.   Παναγιώτης      (1879—1945 )

5.   Γρηγόριος     ( 1884--- 1949 )

6.   Δημήτριος   (1886  -- 1949 )

7.   Στυλιανός     (1888--- 1965)

8.   Βασιλική     (1895--- 1964 )

9.   Τιμολέων     ( 1899--  19;;; ) πέθανε στην Αμερική.

10. Βενετία   (πέθανε μικρή 1901ή 1905) 

    Αυτά τα στοιχεία μπόρεσα να μαζέψω και σας ευχαριστώ για την φιλοξενία.

Ευστράτιος Παντελή  Παντελέλης   

Καθηγητής

Μπορός   6 Αυγ. 2013