http://www.mporos.gr/neoxori

  Όταν οι πρώτοι ξωμάχοι της γης ακούμπησαν τη δούλεψη τους σ’ αυτή την ευλογημένη ρεματιά στην περιοχή της Μπορού, τρία πράγματα φρόντισαν για την ατομική τους επιβίωση. Τροφή, που ήταν εξασφαλισμένη από το πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Νερό, που υπήρχε άφθονο στην περιοχή και στέγη, απλή, λιτή, φτωχική και νοικοκυρεμένη. Όλα ταύτα για την ικανοποίηση της υλικής, φθαρτής ύπαρξης τους.

Για την πνευματική τους όμως οντότητα φρόντισαν πιο μπροστά να φτιάξουνω αυτό που εκπροσωπούσε το θρησκευτικό συναίσθημα. Τη λατρεία του Υπέρτατου Όντος, που ενστικτωδώς έχουν όλοι οι λαοί της γης χωρίς διδαχές, βαθειά μέσα στη ψυχή τους.

Το ένιωθαν πως υπάρχει, το πίστευαν και γι΄αυτό θέλησαν και να το παρουσιάσουν μεγαλόπρεπο, όμορφο, επιβλητικό, να τους διαφεντεύει και να τους οδηγεί, να τους υποβάλλει αυτό το θαυμασμό για το μεγάλο Δημιουργό αυτής της φύσης. Σκέφτηκαν απλά.

Αφού βλέπουμε τη φύση και τα έργα του Δημιουργού, τον ίδιο τον Δημιουργό βλέπουμε.

Και το ‘φτιαξαν.

Εξάλλου το ίδιο έχει συμβεί σ’ ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας. Όλα τα μνημεία της γης όλα τα μεγάλα έργα του πολιτισμού, αν σκεφτούμε λίγο απλά, θα δούμε πων εκπροσωπουν το θρησκευτικό συναίσθημα του ανθρώπου. Παρθενώνας στην Αθήνα, Αγία Σοφία στο Βυζάντιο, καθώς το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες εθνότητες χριστιαστιανικές και μη.

Και ενώ οι μικρές τους καλύβες φτωχικές και διάσπαρτες σ’ όλο το χώρο της περιοχής, μέσα κι έξω από το χωριό, λίγο τους ένοιαζε πως ήταν χαμηλές και φθαρτές, το οίκημα του Θεού θέλησαν να το φτιάξουν γερό, δυνατό, να αντέχει στις φυσικές καταστροφές και στην φθορά του χρόνου, αλλά και μεγαλοπρεπές για να το θαυμάζουν όλοι και να παίρνουν κουράγιο και δύναμη στις  δουλειές τους και αιώνιο, για να το παραδώσουν στις επερχόμενες γενιές, στους απογόνους τους: Να τους θυμούνται και να τους τιμούν.

Και έτσι χτίστηκε στα 1841, όπως μαρτυρά εντοιχισμένη πλάκα, η μεγάλη εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στο Μπορό και χρησιμοποιήθηκαν σαν ενοριακός ναός το 1958 περίπου.

Ποιοι λόγοι συντέλεσαν και αφιερώθηκε στη χάρη της Αγ. Αικατερίνης, δεν γνωρίζουμε. Η παράδοση αναφέρει πως παλιότερα υπήρχε στο ίδιο ακριβώς μέρος μικρό εκκλησάκι της Αγ. Αικατερίνης.

Πάντως είναι όντως καταπληκτικό και το μέρος που επιλέχτηκε για να χτιστεί. Χώρος γεμάτος ήλιος και φως. Τόπος, Βίγλα, στο φρύδιο της πλαγιάς στο πιο ξάνγναντο και εμφανές σημείο της περιοχής, ορατό από όλα τα σημεία του ορίζοντα μέσα στο καταπράσινο της ελιάς με σημείο αναφοράς την κατακόκκινη κεραμοσκεπή, και αργότερα, το τεράστιο κυπαρίσσι να προεξέχει στη πλαγιά. Όταν βλέπεις, από όπου βρίσκεσαι την εκκλησίας σου, δυναμώνει και η ύπαρξή σου, γεμίζει η ψυχή σου αγαλλίαση και σθένος για κουράγιο και δουλειά. Όμορφο κτίσμα, τρίκλητη βασιλική, ο πιο αρχαίος και επιβλητικός ρυθμός του χριστιανικού πολιτισμού, Δεμένα αρμονικά απλά δομικά υλικά της εποχής, η πέτρα και το ξύλο, βάσταξαν όλες τις αντιξοότητες της φύσης.

Πλακοστρωμένη η εκκλησία με μάρμαρα από τα κοντινά της περιοχής λατομεία, που τροφοδότησαν μάρμαρα για να χτιστούν και να διακοσμηθούν καταπληκτικά χριστιανικά κέντρα. Αναφέρω την Παναγία της Αγιάσσου, αλλά υπάρχουν μαρτυρίες για τα μάρμαρα της Αγίας Σοφίας πως προέρχονται από τα λατομεία της περιοχής του Μπορού. «Λατόμι» στο «Βεργάρι» και «Σεντούκια» στο «Χοιρόλακα».

Το τέμπλο, θαυμάσιο δημιούργημα ξυλοκοπτικής και δουλεμένο γλυπτό από χέρι έμπειρου τεχνίτη, φάνταζε με τον επιμελημένο χρωματισμό απομοίμηση σαν μαρμάρινο. Οι εξαιρετικές και θαυμάσιες σε ποιότητα και χρώμα της εποχής εικόνες το στόλισαν αργότερα και υπάρχουν μέχρι σήμερα, η Παναγία, ο Χριστός, η Αγία Αικατερίνη κ.α. Αυτή δε η εικόνα της Αγίας είναι μοναδική στο είδος της εικονογραφίας, που παρουσιάζει δίπλα της το Χριστό να της περνά το δαχτυλίδι του αρραβώνα, παράσταση ξεχωριστή της Αγίας σαν Νύμφη του Χριστού.

Μόλις τελείωσε ο Ναός, φιλοτεχνίθηκαν και άλλα αριστουργήματα αγιογραφίας και διακόσμησαν τους τοίχους από το ντόπιο αγιογράφο Παναγιώτη Καραντάνη. Δουλεμένες εικόνες Αγίων με μια ξεχωριστή προσωπική τεχνοτροπία, πέρα από το λιτό και αυστηρό βυζαντινό χρώμα με τα ισχνά και λιπόσαρκα πρόσωπα. Η αγιογραφία του Καραντάνη δίνει στις μορφές ένα αλλιώτικο ύφος, τονίζει συναισθηματικά το πρόσωπο, παρουσιάζει τον ανθρώπινο συγκρατημένο πόνο, όπως ο θαυμάσιος του «Νυμφίος». Οι εικόνες του Καραντάνη είναι πολύ κοντά στην ορθόδοξη χριστιανική ρώσικη αγιογραφία. Ίσως τότε που πήγε στο Άγιο Όρος για να πάρει μαθήματα αγιογραφίας να επιρρεάστηκε από τα ρώσικα μοναστήρια του Όρους με τις θαυμάσιες εικόνες που είδε εκεί. Οι εικόνες του Καραντάνη που υπήρχαν στην Αγία Αικατερίνη είναι αρκετές ολόσωμες, φορητές αναρτημένες στους τείχους. Αγίου Γεωργίου – Αγίου Δημητρίου – Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου η κεφαλή επί πίνακι – Αρχαγγέλων Μηχαήλ και Γαβριήλ – Ευαγγελισμός της Θεοτόκου – ο Νυμφίος κ.α.

Μετά τις αλεπάλληλες πυρκαγιές στο Μεγαλοχώρι το 1843 και 1846, πολλοί κάτοικοι έφυγαν από το καμένο χωριό, τρομοκρατημένοι, άλλοι στο σημερινό Πλωμάρι και άλλοι στα γύρω χωριά της περιοχής –Κατούνες τα έλεγαν τότε- (Μπορός, Κουρνέλα).

Ήρθαν και στο Μπορό αρκετοί που είχαν κτήματα ή θέλησαν να συνεχίσουν τη ζωή τους εκεί και έτσι διαμορφώθηκε το χωριό γύρω στη μεγάλη πηγή που υπάρχει στο κέντρο, φύτεψαν και έναν τεράστιο πλάτανο και ζούσαν ήμερα και ήρεμα. Δυστυχώς η τύχη του πλάτανου αυτού ήταν μοιραία, θύμα της τσιμεντόστρωσης, που δρώντας σαν τεράστια λεπίδα του έκοψε της ζωογόνα φλούδα και με τα χρόνια ξεράθηκε. Μετά τη διαμόρφωση του χωριού θα πρέπει να λειτούργησε μπροστά στο χώρο της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης και το νεκροταφείο. Τα προηγούμενα χρόνια πρέπει να έθαπταν τους νεκρούς οπουδήποτε, ακόμα και μέσα στο χωριό, σε χώρους κοινόχρηστους γιατί σε διάφορες εκσκαφές που έγινα μέσα στο χωριό, βρέθηκαν υποτυπώδεις τάφοι με οστά νεκρών σε διάφορα σημεία. Σήμερα ύστερα από 161 ολόκληρα χρόνια, μετά από αλλεπάλληλες επισκευές και διάφορες επιδιορθώσεις, εξωτερικές και εσωτερικές επεμβάσεις για να μπορεί να υπάρχει και να λειτουργεί αυτό το κτίσμα, ο πανδαμάτωρ χρόνος άρχισε τις φθορές, παντού ρογμές και σαθρότητες σε τοίχους στέγες κ.τ.λ. αφήνοντας την σφραγίδα της καταστροφής.

Για αποφυγή ατυχημάτων ο ναός εδώ και αρκετά χρόνια δεν λειτουργείται. Έτσι αποφασίστηκε απλά η κατεδάφιση του και η εκ θεμελίων ανοικοδόμηση. Έργο βαρύ που πλακώνει τις καρδιές και τη ψυχή μας, έργο γεμάτο θλίψη και πίκρα, πλην όμως, που έπρεπε να γίνει, Ας ευχηθούμε ότι ο καινούριος ναός, που άρχισε ήδη να οικοδομείται, δεν θα έχει τίποτα λιγότερα σε ποιότητα και αισθητική από το παλιό μνημείο.

Έτσι δείχνουν τουλάχιστον μέχρι τώρα, που γράφονται αυτές οι γραμμές, ότι γίνεται ένα καταπληκτικό έργο δομικής. Εξωτερική θαυμάσια λιθοδομή με αψιδωτά παράθυρα και πόρτες και ευελπιστούμε να μοιάσει σε μορφή και μεγαλείο με το παλιό.

Είθε η χάρη της Αγίας να φωτίζει και να οδηγεί όλους όσους συντελούν στην ανοικοδόμηση αυτής της εκκλησιάς, από τους εκπροσώπους της εκκλησίας μέχρι τους ανθρώπους που ανέλαβαν όλη την υλική και τεχνική μέριμνα, τους αδελφούς Καλδέλλη, για να υλοποιήσουν αυτό το θαυμάσιο και εξαίρετα θεάρεστο έργο.

Ο Θεός να τους ευλογεί πάντα, για το καλό όλων.

Φωτογραφίες από την Αγία Αικατερίνη